چگونه طوری تصمیم بگیریم که هرگز پشیمان نشویم؟

• این آهنگ عارف را به خاطر دارید که می‌گفت:

یه دل میگه برم برم
یه دلم میگه نرم نرم
طاقت نداره دلم… 

• زندگی‌ همه‌اش انتخاب و تصمیم‌گیری است:

بله ما در خیلی از مراحل زندگی بر سر دوراهی‌هایی قرار می‌گیریم که یک دلمان می‌گوید انجام بدهیم و یک دلمان می‌گوید اگر انجام بدهی دخلت آمده است! ما فقط به دنیا آمدن و یا نیامدن خودمان را نمی‌توانیم انتخاب کنیم وگرنه مابقی زندگی همه انتخاب است. از انتخاب‌هایی با کوتاه‌دامنه‌، کوتاه‌مدت و با بُرد کوتاه گرفته تا انتخاب‌هایی بلنددامنه، بلندمدت و با بُرد بلند. هرچه عواقب یک انتخاب، تاثیر بلندمدت‌تری بر زندگی ما داشته باشد، آن انتخاب بلنددامنه‌تر، سخت‌تر و پیچیده‌تر خواهد بود. و هر جایی‌که پای انتخابی در میان است، پای تصمیم‌گیری نیز به زندگی ما باز می‌شود. دانشگاه بروم یا نروم؟ ازدواج کنم یا نکنم؟ بچه‌دار بشوم یا نشوم؟ طلاق بگیرم یا نگیرم؟ رای بدهم یا ندهم؟ شغلم را عوض کنم یا نکنم؟ این کار را شروع کنم یا آن کار را؟ در این شهر زندگی کنم یا در آن شهر؟ مهاجرت کنم یا نکنم؟

• چیزی به نام بدبختی یا خوشبختی و خوش‌شانسی و با بدشانسی وجود ندارد!

چقدر از دهان این و آن شنیدیم و یا خودمان به زبان آورده‌ایم که من آدم بدبخت و یا بدشانسی هستم؟ کافی است کمی بیندیشیم تا دریابیم که این جملات دست‌وپاگیرترین و چرت‌ترین جملات دنیا هستند. هیچ‌چیزی تحت عنوان بدبختی یا خوشبختی و خوش‌شانسی و با بدشانسی وجود ندارد! تنها چیزی که باعث می‌شود ما خوشبخت و خوش‌شانس باشیم، انتخاب‌ها و تصمیم‌های درست و به‌جا هستند. تنها یکی از صدها ارمغان‌ انتخاب‌ها و تصمیم‌های درست، احساس خوشبختی و خوش‌شانسی است. پس باید مراقب باشیم آن‌گاه که بر سر دوراهی قرار گرفته ایم، بهترین انتخاب را انجام داده و بهترین تصمیم را بگیریم.

• ریشه‌ی کلمه‌ی تصمیم:

(تصمیم) به معنای عزم را جزم کردن است. ریشه‌ی این کلمه از (صم به معنای ناشنوا است) دلیل نام‌گذاری تصمیم به این دلیل است چون شخص در موقع تصمیم‌گرفتن و عزم را جزم کردن گوش خود را از حرف‌های دیگران کرّ می‌کند و به حرف‌های دیگران هیچ اهمیتی نمی‌دهند. پس به همین دلیل به تصمیم، تصمیم می‌گوییم.

• عواقب و عوارض یک تصمیم:

هر کدام از تصمیم‌هایی که ما در زندگی‌مان می‌گیریم، عواقب و عوارضی دارند. این عواقب می‌توانند کم و زیاد و دارای ماندگاری کم و یا زیاد نیز باشند. هر چه تصمیمی که فرد می‌گیرد، بر روی زندگی افراد بیشتری اثر بگذارد، آن تصمیم عواقب و عوارض بزرگتر و ماندگارتری دارد. تصمیمی که پدر خانواده می‌گیرد بر روی تک‌تک اعضای خانواده‌اش تا روزی که آن‌ها در قید حیات هستند و حتی بر روی نسل‌های بعدی‌اش اثر خواهد گذاشت. تصمیمی که یک رهبر، یک رئیس‌جمهور، یک وزیر، یک نمایتده‌ی مجلس‌، یک فرمانده‌ و یا یک مسئول کشوری و لشکری می‌گیرد، بر روی تاریخ کشوری که در آن زندگی می‌کند و مردمی که در آن کشور در حال زندگی هستند، اثر خواهد گذاشت. پس ای کاش که به جای آن همه اراجیف که در نظام آموزشی به ما یاد می‌دهند و کوچکترین اثری بر زندگی ما ندارد، طرز تصمیم‌گیری درست را به ما می‌آموختند.

• دو مثال تاریخی از دو شخص بزرگ تاریخ

• وقتی داروین حساب‌وکتاب می‌کند که ازدواج کند بهتر است یا ازدواج نکند؟

در ژوئیه ۱۸۳۸، داروین در سوی دیگر اقیانوس اطلس دربارهٔ تصمیمی یادداشت‌برداری می‌کرد که می‌توانست به شکلی غیر مستقیم مسیر تاریخ علم را دگرگون کند. داروین بیست‌ونه ساله بود. دو سال قبل، از سفر افسانه‌ای خود به دور دنیا با کشتی «‌اچ‌ام‌اس بیگل» بازگشته بود و چند ماهی از اولین اشاره به انتخاب طبیعی در دفتر یادداشتش می‌گذشت، البته تا دودهه بعد کشف خود را منتشر نکرد. تصمیمی که در ژوئیه با آن درگیر بود نقشی حیاتی در این تأخیر پرتب‌وتاب داشت، هرچند، اگر بخواهیم دقیق بگوییم، این تصمیم با پرسش‌های علمی درباره خاستگاه گونه‌ها هیچ ارتباطی نداشت. تصمیمی از جنس دیگر بود؛ تصمیمی حیاتی و خطير، اما از نوع فردی: ازدواج بکنم یا نه؟

حساب‌وکتاب احساسی داروین هنوز هم در آرشیو کتابخانه دانشگاه کمبریج نگهداری می‌شود، اما شاهدی نداریم که نشان دهد واقعاً این استدلال‌ها را چطور ارزیابی کرده است. می‌دانیم درنهایت چه تصمیمی گرفت، نه فقط به این خاطر که پایین صفحه نوشته بود نتیجه: «ازدواج ازدواج ازدواج»، بلکه به این خاطر که شش ماه بعد با اِما وِجوود ازدواج کرد. این ازدواج آغاز پیوندی بود که شادکامی بسیاری برای داروین به ارمغان آورد اما دردسرهای فکری بسیاری نیز داشت، زیرا جهان‌بینی علمی لاادریانه او روزبه‌روز بیشتر در تناقض با اعتقادات مذهبیِ اِما قرار می‌گرفت.

• مشورت جوزف پریستلی از بنجامین فرانکلین در خصوص این‌که شغل پیشنهادی  شلبورن را بپذیرد یا نه؟

• حُسن ختام: آهنگ دوراهی